این قاری، کلمات قرآن را مویه می کند! + صوت

استاد بلامنازع اجرای تحریرهای بغض آلود و ریز نغمه های حُزن انگیز قرآنی است. وقتی به آیات عذاب می رسد طنین صدای بغض آلوده و الحان روحانی اش، آتش در خرمن دل های مخاطبان کلام وحی می افکند...

نویسنده: شکوری_شبکه تخصصی قرآن تبیان

فرازی حزن انگیز و گوش نواز با صدای مرحوم محمود محمد رمضان

درخشان ترین وجه اعجاز بیانی قرآن، خاصیت آهنگ پذیری این کتاب وحیانی است که چنانچه با صدایى گرم و گیرا و آوایى نرم و فریبا, دمساز گردد، براستی بر تار و پود وجود آدمی چنگ می افکند.

براستی چرا در روایات رسیده از پیشوایان پاک[علیهم السلام]، اینقدر بر خواندن قرآن با صوت حَسن و لحن حزین، تاکید شده است؟ سرش شاید این باشد که این خصیصه[انطباق پذیری با آهنگ) در ذات آیات وحی نهفته است و با آوای خوش و ترنّم شورانگیز، خودش را بهتر می نمایاند. در روایتی از حضرت خاتم(صلی الله علیه و آله وسلم) می خوانیم که: «نیکوترین مردمان در قرائت قرآن کسی است که به هنگام قرائت آن، صدایش را حزن انگیز کند».[1]
سیره نویسان نیز در احوالات امام کاظم[علیه السلام] نوشته اند : «حضرتش هنگامی که قرآن می خواند، صدایش را حزن انگیز می کرد و می گریست و شنوندگان نیز می گریستند».[2]

همین سفارش ها، تالیان قرآن را بر آن داشته تا قرآن را با آهنگ هایی محزون و مناسب با فضای تذکّر و فراق تلاوت کنند. از حدود یک قرن پیش تا امروز در مهد تلاوت قرآن یعنی کشور مصر، قاریانی به ظهور رسیده اند که فن تلحین و نغمه پردازی آئینی را به قله کمال خود رسانده اند. استادان بی بدیلی همچون شیخ محمد رفعت، شیخ مصطفی اسماعیل، شیخ عبدالباسط و...

اگر چه همه قاریان طراز اول عصر طلایی تلاوت در مصر به خشوع در تلاوت شناخته می شوند اما در میان مشاهیر یک صد سال اخیر، تنها عده اندک شماری هستند که این ویژگی در تلاوتشان موج می زند. قاریانی که در خود مصر و در میان هوادارانشان به القاب و صفاتی چون «ملک الخشوع»، «سلطان مملکه الحزن» و الخ، شهرت یافته اند و در تارُک تاریخ این عصر، محمد صدیق منشاوی، مرحوم محمود محمد رمضان و محمد عمران می درخشد.

از جمله مقام های موسیقیایی حزینی که مشاهیر قاریان جهان اسلام، در آن به هنرنمایی و اجرای تلاوت پرداخته اند، نغمه اثر کرد است که استاد بلامنازع اجرای این مقام، کسی نیست جز  استاد محمود محمد رمضان. تا جایی که به گفته برخی شاهدان، وی در زمان حیاتش چنین گفته بود: «بعد از من کسی نخواهد توانست این نغمه را به زیبایی من تلاوت کند.»

برخی از صاحب نظران هنر موسیقایی تلاوت قرآن، از جمله قاری و داور بین اللمللی،استاد شاه میوه، بر این باورند که نغمه « اثر کرد» از مبدعات مرحوم محمود رمضان است و دیگرانی همچون محمد عمران که خود از مستمعین تلاوت های محمود رمضان بوده است،‌ از وی تقلید کرده اند.

از دیگر نغمه هایی که این استاد چیره دست، در اجرای آن تبحر خارق العاده دارد، مقام حزن انگیز و زیبای «نهاوند» است که گاه با خلاقیتی منحصر به فرد، با مقام های فرعی یا اصلی دیگری همچون «عجم» ترکیب می کند و بر زیبایی آن می افزاید.

مرحوم محمود رمضان را باید استاد بلامنازع اجرای تحریرهای بغض آلود و ریز نغمه های حزن انگیز قرآنی به شمار آورد. معنامحوری و خشوع در تلاوت وی چُنان است که وقتی به آیات عذاب می رسد صدایش بغض می کند و این بغض تا مرز شکستن پیش می رود.  وی براستی در اجرای فنون تحزّنبخش همچون تکریر، بکاء، خفض الصوت، فطور و تصمیت [مصطلحاتی تخصصی در فن تلحین قرآن] نابغه دوران و نادره روزگار است.

در زیر می توانید پاره ای از شاهکار های تلاوت این استاد صاحب سبک و کم نظیر را دریافت کنید.

پی نوشت ها:

[1]. «إنّ أحْسَنُ النَّاسِ قِرَاءَةً مَنْ قَرَأ القُرْآنَ یَتَحَزَّنُ فیه»؛ قادری هندی، علاء الدین علی بن حسام الدین، کنز العمال فی سنن الأقوال و الأفعال، محقق: بکری حیانی، صفوة السقا، ج 1، ص 602، مؤسسة الرسالة، بیروت، چاپ پنجم، 1401ق.
[2]. «وَ کَانَ إِذَا قَرَأَ یَحْزَنُ وَ یَبْکِی وَ یُبْکِی السَّامِعِین »؛ اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمة فی معرفة الأئمة، محقق و مصحح: رسولی محلاتی، هاشم، ج 2، ص 230، نشر بنی هاشمی، تبریز، چاپ اول، 1381ق.