تبیان، دستیار زندگی

مصحف حضرت على علیه السلام

پس از رحلت رسول اكرم صلى الله علیه و آله، یاران و اصحاب آن حضرت، به جمع آورى آیات قرآن اقدام كردند.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
 مصحف حضرت على
حضرت على علیه السلام ـ كه از همه یاران پیامبر صلى الله علیه و آله به خصوصیات تنزیل و تأویل قرآن آگاه تر بود ـ پیش از همه به این كار اقدام كرد و به مردم عرضه كرد؛ لكن به دلایلى مورد استقبال و پذیرش دستگاه رسمى خلافت واقع نشد. امام على علیه السلام آن را به خانه برگرداند و بنا بر روایتى فرمود: «از این پس هرگز آن را نخواهید دید». آن مصحف پس از امام علیه السلام، نزد فرزندان و امامان معصوم علیهم السلام باقى ماند.
گفتنى است قرآن ها یا نسخه هایى از قرآن ـ كه منسوب به امام على بن ابى طالب است و در بعضى از موزه ها و كتابخانه ها موجود است ـ نمى تواند از نظر تاریخى و شواهد و قراین به طور حتمى، متعلق به آن حضرت باشد.
ویژگى هاى مصحف حضرت على علیه السلام :
مصحف امام على علیه السلام، نسبت به دیگر مصحف ها، از امتیازات فراوانى برخوردار بود؛ از جمله:
1. بنا بر گفته برخى صاحب نظران، مصحف امام على علیه السلام براساس ترتیب نزول، تنظیم شده بود.[1]
2. مصحف آن حضرت، مطابق با قرائت پیامبر صلى الله علیه و آله بود و اختلاف قرائت در آن راه نداشت.
3. مشتمل بر اسباب و مكان هاى نزول آیات و نام اشخاصى بود كه آیات در شأن آنان نازل گشته بود.
4. جوانب كلى و تأویل آیات در این مصحف روشن شده بود.[2]
بنابراین مصحف امام على علیه السلام، قرآن دیگرى یا مشتمل بر آیاتى غیر از آنچه در قرآن هاى موجود است، نیست. تفاوت عمده آن در ترتیب و اشتمال بر توضیحات و اطلاعات جانبى (مانند شأن نزول و...) است كه در فهم قرآن، تأثیر به سزایى دارد. خود آن حضرت نیز فرمود: «لقد جئتهم بالكتاب مشتملاً على التنزیل و التأویل»[3]؛ «من قرآن را همراه با توضیحات مربوط به نزول و تأویل آن عرضه كردم».
و نیز فرمود: «آیه اى بر پیامبر صلى الله علیه و آله نازل نشد، مگر آنكه بر من خوانده و املا فرمود و من آن را با خط خود نوشتم و نیز تفسیر و تأویل، ناسخ و منسوخ و محكم و متشابه هر آیه را به من آموخت و مرا دعا فرمود تا خداوند فهم و حفظ آن را به من مرحمت فرماید. از آن روز تا به حال، هیچ آیه اى را فراموش نكرده ام و هیچ دانش و شناختى را كه پیامبر صلى الله علیه و آله وسلم به من آموخته و من آن را نوشته ام، از دست نداده ام»[4].

پی نوشت ها
[1]. سیوطى، الاتقان، ج 1، ص 183، نوع 18.
[2]. ر.ك:
الف. جوان آراسته، حسین، درسنامه علوم قرآن، ص 163؛
ب. فصلنامه بینات، ش 28، ص 184؛
ج. رامیار، محمود، تاریخ قرآن، ص [4]5.
[3]. بلاغى، محمدجواد، آلاء الرحمان، طبع نجف، ج 1، ص 257.
[4]. تفسیر برهان، ج 1، ص 16، شماره 14 ؛ ق معرفت، محمد هادى، تاریخ قرآن، ص 86.

منبع: پرسمان دانشجویی