عالمی که در قبر نذر کرد!

مقدمه

شناخت کتاب های مهم شیعه برای همه شیعیان به خصوص اهل تحقیق لازم و ضروری است. همچنین شناخت قرآن به عنوان کتاب راهنمای زندگی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. از آنجا که همه ما توان فهم معانی عمیق قران و یا شان نزول آیات را نداریم ناچار باید به کتب تفسیری رجوع کنیم. یکی از کتاب های مهم تفسیر شیعی مجمع البیان علامه طبرسی می باشد که در قرن ششم به نگارش درآمده است. در این یادداشت به معرفی این کتاب خواهیم پرداخت.

شرح حال مولف

مفسر، متکلم و فقیه شیعی، امین الاسلام ابوعلی فضل بن حسن طبرسی، از عالمان بزرگ قرن ۶ق. است که اکثر شرح حال نگاران، درباره مقام علمی و جایگاه بلند او سخن گفته‌اند و او را به خوبی و آراستگی ستوده‌اند. درباره زادگاه او اختلاف است که اهل طبرستان مازندران است یا طَبرِس، مُعرّب تفرش، از شهرهای نزدیک قم و ساوه. در هر صورت، شخصیت علمی و فکری طبرسی در مشهد و سبزوار تکوین یافت، و در همان جا به تدریس و تعلیم و نشر افکار پرداخت و در نهایت دیده از جهان فرو بست. مدفن وی در مشهد رضوی در نزدیکی حرم حضرت رضا(علیه السلام) است. خیابانی که وی در آن دفن است به نام او طبرسی نام‌گذاری شده است.

انگیزه نگارش

برخی از مورخان داستانی از علامه طبرسی نقل می‌کنند که حکایت از انگیزه وی را در نوشتن این تفسیر دارد. بر اساس این داستان، زمانی علامه طبرسی سکته کرده و خانواده‌اش با تصور این که وی مرده است او را به خاک سپردند. وی در قبر به هوش آمده و نذر می‎کند که اگر خداوند او را از درون قبر نجات دهد کتابی را در تفسیر قرآن بنویسد. همان شب فردی به قصد دزدیدن کفن وی، قبر را شکافته و علامه از قبر بیرون آمد و نذر خود را ادا کرد.
 

نگاهی به کتاب مجمع البیان

تفسیر مجمع البیان یکی از بهترین کتابهای تفسیری است که با اسلوب و ترتیب ویژه‌ای نوشته شده، مولف در هر باب، اقوال را بدون اینکه مورد رد و اعتراض قرار دهد، نقل می‌کند و انتخاب یک قول را به عهده فکر و ذهن خواننده می‌گذارد.

به بیان دیگر روش او در مجمع البیان این است كه ابتدا دسته ای مختلف از آن گروه آیات را بررسی و حلاجی می كند. ابتدا از نظر قرائت و اختلاف قرائت و قضاوت در بین قرائت های مختلف، سپس از نظر لغت و مشكلات لغوی، سپس از نظر اعراب، سپس از نظر اسباب النزول، سپس معنای مبسوط و مفتح آن گروه آیات را به دست می دهد و سرانجام تحت عنوان "نظم"، ربط و پیوند معنایی آیات را به همدیگر و نیز ربط هر گروه آیات را به گروه قبلی و نیز و بعدی و نیز ربط سوره ها را با یكدیگر باز می نمایاند.

---

منابع:
دانشنامه اسلامی
ویکی شیعه
سایت حوزه